ทำความรู้จัก “ผักแขยง (กะแยง)” ผักพื้นบ้าน มากสรรพคุณ

ผักแขยง คืออะไร ? วันนี้ SGE อยากพาทุกคนไปทำความรู้จักกับผักแขยง หรือผักกะแยงให้มากขึ้น พร้อมรู้สรรพคุณ ข้อควรระวัง และอื่น ๆ อีกมากมาย ไปกันเลย

ผักแขยง พืชสมุนไพรพื้นบ้านที่อุดมไปด้วยประโยชน์และสรรพคุณที่หลากหลาย ช่วยบำรุงร่างกาย รักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ เช่น

1.ผักแขยง มีรสเผ็ดร้อน กลิ่นหอมฉุน ช่วยทำให้เจริญอาหาร ลดอาการเบื่ออาหาร

2.ป้องกันเส้นเลือดตีบตันและไข้ร้อนใน

3.แก้ไข้ ลดไข้ ด้วยการใช้ต้นผักแขยงสด ๆ ประมาณ 15-30 กรัม นำมาต้มกับน้ำกิน

4.ผักแขยง ทั้งต้นและรากเป็นยาแก้ไข้หัวลม โดยใช้ในปริมาณตามต้องการ ก่อนนำมาใช้ให้ล้างน้ำให้สะอาด แล้วนำมาตำให้ละเอียดคั้นเอาแต่น้ำเพื่อดื่ม

5.ขับลมและเป็นยาระบายท้อง

6.ใช้แก้อาการคัน กลาก และฝี ด้วยการใช้ต้นสดนำมาต้มกับน้ำเพื่อล้างบริเวณที่มีอาการ

7.นำมาตำเพื่อพอกแก้อาการบวม

8.ใช้เป็นยาแก้พิษงู (สำหรับงูพิษที่มีพิษไม่ร้ายแรง) ด้วยการใช้ต้นสด ๆ ประมาณ 15 กรัม นำมาตำให้ละเอียดผสมกับต้นฟ้าทะลายโจรสด ประมาณ 30 กรัม แล้วนำไปผสมกับน้ำส้ม   ในปริมาณพอควร คั้นเอาน้ำดื่ม ส่วนกากที่เหลือให้เอามาพอกรอบ ๆ บาดแผล ห้ามพอกบนบาดแผลเด็ดขาด

9.ต้นแห้งที่เก็บไว้นาน 1 ปี เมื่อนำมาต้มกับน้ำดื่ม จะมีสรรพคุณเป็นยาแก้พิษเบื่อเมา

10.ผักแขยง มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยในการต้านมะเร็ง และต้านการเจริญของเชื้อโรคต่างๆ ได้อ่านเพิ่มเติม

ชื่อวิทยาศาสตร์

Limnophila aromatica

ชื่อสามัญ

Rice paddy herb

ชื่อวงศ์

Scrophulariaceae, Plantaginaceae

ถิ่นกำเนิด

ทวีปเอเชีย

ผักแขยง (Rice paddy herb) เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียซึ่งคลอบคลุมหลายประเทศ เช่น อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้  ไทย ลาว กัมพูชา และมีการแพร่กระจายพันธุ์ไปยัง ญี่ปุ่น ไต้หวัน รวมถึงตอนเหนือของออสเตรเลีย โดยในประเทศไทยพบผักแขยง ได้ทั่วทุกภาคของประเทศยกเว้นภาคใต้ที่หาได้ค่อนข้างน้อยหรือไม่มีเลย แต่จะพบได้มากทางภาคอีสาน และภาคเหนือ บริเวณพื้นที่ชื้นแฉะ ริมคันนา ริมหนองน้ำ และยังถูกจัดให้เป็นวัชพืชในนาข้าวอีกด้วย

ลำต้น

เรียวยาว ตั้งตรง กลมกลวง อวบน้ำ มีขนหนาแน่น ทั้งต้นมีกลิ่นหอมฉุน เผ็ดร้อน

ใบ

เรียงตรงข้าม ทุกข้อ ตลอดลำต้น รูปขอบขนานแกมใบหอก รูปขอบขนานหรือรูปไข่แกมวงรี กว้าง 3 – 10 มิลลิเมตร ยาว 1 – 3 เซนติเมตร ขอบใบหยักมนแกมฟันเลื่อย ปลายใบแหลม โคนใบห่อติดลำต้น ไม่มีก้านใบ

ดอก 

ช่อกระจะออกที่ซอกใบและปลายกิ่ง ออกพร้อมกันทั้งต้น ดอกย่อย 2 – 10 ดอก ดอกเป็นรูปหลอดเล็ก ๆ คล้ายถ้วย รูปกรวย ยาว 0.5 นิ้ว ปลายบานเล็กน้อย แยกออกเป็น 4 กลีบ กลีบดอกสีม่วง ผิวด้านนอกเรียบ ผิวด้านในตอนล่างของกลีบดอกมีขน

ผล และเมล็ด

มีลักษณะเป็นฝักเรียวยาว แบบตะเข็บ 2 ข้าง ฝักอ่อนมีสีเขียว ฝักแก่มีสีดำ และปริแตกเมื่อฝักแก่เต็มที่ ภายในฝักมีเมล็ดจำนวนมาก เรียงกันเป็นแถวเดียว เมล็ดมีลักษณะกลม ขนาดเล็ก ประมาณ 1.6 มิลลิเมตร เปลือกเมล็ดมีสีดำ หรือน้ำตาลอมดำ ผิวเมล็ดเรียบ

ผักแขยง หรือผักกะแยง ตามหลักทางพฤกษศาสตร์จะมีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด คือ Limnophila aromatica (Lam.) Merr. และ Limnophila geoffrayi Bonati.

จัดอยู่ในวงศ์เทียนเกล็ดหอย (PLANTAGINACEAE) มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ผักพา (ภาคเหนือ), จุ้ยหู่โย้ง (จีนแต้จิ๋ว), สุ่ยฝูโหยง (จีนกลาง), ผักกะแยง แขยง คะแยง ผักกะออม มะออม ผักลืมผัว ควันเข้าตา อีผวยผาย

จัดอยู่ในวงศ์มณเฑียรทอง (SCROPHULARIACEAE) มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า กะแยงแดง (อุบลราชธานี), กะแยง กะออม (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), ผักพา (ภาคเหนือ)

ข้อมูลโภชนาการ ปริมาณต่อ 100 กรัม

แหล่งข้อมูลประกอบ: Calforlife

ผักแขยง หรือผักกะแยง เป็นผักพื้นบ้านสำคัญทางภาคอีสาน  และไม่ถูกพบทางภาคใต้ ซึ่งในประเทศไทย ถูกเรียกได้หลายชื่อตามภาษาถิ่นในแต่ละภูมิภาคเช่น ภาษาเหนือ เรียกว่า ผักพา     ภาษากลาง เรียกว่า ผักลืมผัว, ผักแขยง     ภาษาอีสาน เรียกว่า กะออม, กะแยง, กะแยงแดง, ผักขะแยง, ผักอีผวยผาย โดยในอดีตค่อนข้างหาง่ายตามท้องนา แต่ปัจจุบันที่มีการใช้สารเคมีในนาข้าวเพื่อกำจัดวัชพืช ส่งผลให้มีสารเคมีตกค้าง ดังนั้น SGE จะมาแนะนำวิธีปลูกผักแขยง ง่าย ๆ สำหรับคนที่ต้องการปลูกไว้บริโภคภายในครัวเรือนกันค่ะ

“ผักแขยง” สมุนไพรพื้นบ้าน เป็นยาก็ได้เป็นอาหารก็ดี

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ สำหรับความรู้ที่ SGE นำมาฝากกันในวันนี้ ได้รู้จัก “ผักแขยง” มากขึ้นในหลาย ๆ ด้าน สมุนไพรพื้นบ้านมากสรรพคุณแบบนี้อยากให้นักอ่านทุกท่านอนุรักษ์ไว้นะคะ แล้วพบกันใหม่บทความหน้าค่ะ <3

• ผักสวนครัว ปลูกง่าย โตไว ปลูกไว้กินเองที่บ้านได้
• พาไปรู้จัก “ผักพื้นบ้าน” แต่ละภูมิภาค ทำกับข้าวได้หลากหลาย กินเป็นยาได้
• “ทุเรียน” ประโยชน์และโทษที่ควรรู้
• ประโยชน์ของ “แปะก๊วย” และข้อควรระวัง