รู้จักกับ ผักแพว สรรพคุณ ประโยชน์ดีๆ พร้อมเมนูเด็ด ทำกินเองที่บ้าน

ผักแพว คือ อะไร ใครรู้จักบ้าง เพราะไม่ใช่ผักที่เอามาทำอาหารจานหลัก ที่เราทานกันเท่าไหร่ ทำให้มีน้อยคนที่จะเคยได้ยินชื่อผักชนิดนี้ แต่จริง ๆ แล้ว หากเป็นในต่างจังหวัด โดยเฉพาะในแถบภาคเหนือ ภาอีสานจะคุ้นเคยเป็นอย่างดี เนื่องจากนิยมมาใช้เป็นเครื่องเคียงและปรุงรสของอาหารท้องถิ่น ซึ่งเมื่อพิจารณาจากคุณค่าทางสารอาหารแล้วพบว่า ผักแพว ยังเป็นพืชสมุนไพร ที่กินแล้วดีต่อสุขภาพ ไม่แพ้ผักชนิดอื่น ๆ ด้วย

ผักแพว คือ ?

ผักแพว เป็นพืชพื้นบ้านของไทย พบมากในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยยังสามารถพบได้ในประเทศเวียดนาม พม่า ลาว อีกด้วย มีชื่อเรียกท้องถิ่นหลากหลายชื่อ โดยในภาคเหนือ นิยมเรียกว่า ผักไผ่ ภาคอีสาน จะนิยมเรียกว่า ผักแพ้ว หรือ ผักพริกม้า แต่ถ้าในจังหวัดนครราชสีมา เรียกอีกอย่างว่า ผักจันทร์โฉม เป็นพืชล้มลุก มีลำต้นสูงประมาณ 30-35 เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรง มีข้อเป็นระยะ ๆ ตามข้อมักมีรากงอกออกมา หรือลำต้นเป็นแบบทอดเลื้อยไปตามพื้นดินและมีรากงอกออกมาตามส่วนที่สัมผัสกับพื้นดิน มักพบได้ทั่วไปตามริมน้ำ หรือ ที่ชื้นแฉะ เช่น ในบริเวณห้วย หนอง คลอง บึง หรือตามแอ่งน้ำต่าง ๆ

สำหรับลักษณะเด่นของผักแพว ให้สังเกตตรงใบของต้นผักแพว จะเป็นใบเดี่ยวรูปหอก ขอบใบเรียบ ปลายแหลม ที่ขอบอาจมีสีแดง ลำต้นมีข้อตามต้น เหมือนต้นไผ่ ส่วนดอกของผักแพว จะออกดอกเป็นช่อยาวบริเวณส่วนยอดของลำต้นบริเวณซอกใบ มีขนาดเล็กมาก กลีบดอกมี 5 กลีบ ดอกตูมมีสีม่วงแดง หลังจากบานจะมีสีขาวอมม่วง และเมื่อบานเต็มที่จะมีสีขาว ผลมีขนาดเล็ก มีกลิ่นหอมฉุน

โดยผักแพวมี 2 ชนิดหลักๆคือ ผักแพวแดง และผักแพวขาว แตกต่างกันเพียงสีของต้น แต่มีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรเหมือนกัน ถ้านำมาใช้เป็นยาสมุนไพรคู่กัน จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษามากขึ้น

สรรพคุณของ ผักแพว

• สรรพคุณด้านโภชนาการ

ในผักแพว มีสรรพคุณด้านโภชนาการสูง โดยเมื่อวัดจากส่วนที่รับประทานได้ของผักแพว คือ ยอดอ่อนและใบอ่อน 100 กรัม จะให้พลังงานสูงถึง 54 CalUnit นอกจากนี้ ยังมีสารอาหารอื่น ๆ อีก คือ โปรตีน 4.7 กรัม ไขมัน 0.5 กรัม คาร์โบไฮเดรต 7.7 กรัม รวมถึงแคลเซียม ธาตุเหล็ก วิตามิน A และ C  โดยผักแพวจัดเป็น 1 ใน 5 อันดับของผักที่มีธาตุเหล็กสูงสุด และติดอันดับ 8 ของผักที่มีวิตามินซีสูงสุดด้วย

• สรรพคุณทางยา

ด้วยมีรสที่เผ็ดร้อน ผักแพวจึงช่วยให้เจริญอาหาร ขับลมในกระเพาะอาหาร แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ได้ดี และเนื่องจากมีไฟเบอร์สูงถึง 9.7 กรัม ซึ่งจัดอยู่ในผักที่มีเส้นใยอาหารมากที่สุด 10 อันดับของผักพื้นบ้านไทย จึงช่วยในการขับถ่าย และป้องกันอาการท้องผูก และมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ นอกจากนี้ การพบว่าผักแพวมีสารออกฤทธิ์ที่ต้านอนุมูลอิสระมากมาย เช่น  quercetin,  rutin, kaempferol , catechin,  และ isorhamnetin ยังทำให้มีสรรพคุณทางยาอีกมากมายไม่ว่าจะเป็น ช่วยชะลอกระบวนการแก่ชรา ลดระดับคอลสเตอรอล ลดโอกาสเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็ง โรคหัวใจ เส้นเลือดในสมองตีบ ได้อีกด้วย

การใช้ประโยชน์จากผักแพว

ส่วนใหญ่แล้ว คนไทยนิยมใช้ประโยชน์จากผักแพว มาทำอาหาร โดยใช้ยอดอ่อน ใบ และลำต้นอ่อนมารับประทานเป็นผักสด หรือใช้แกล้มกับอาหารที่มีรสจัด และใช้เป็นเครื่องเคียงของ อาหารเหนือ อาหารอีสาน อาหารเวียดนาม หรือนำมาหั่นคลุกเป็นเครื่องปรุงสดประกอบอาหารประเภทลาบ หลู้ ก้อยกุ้งสด ข้าวยำ ฯลฯ โดยใบของผักแพว ยังนำมาใช้ใส่แกงประเภทปลา เพื่อช่วยดับกลิ่นของเนื้อสัตว์หรือกลิ่นคาวปลาได้ด้วย

เมนูจากผักแพว

ไก่ต้มผักแพวกับไข่

เมนูแรก เป็นเมนูแบบเบา ๆ กับ ไก่ต้มผักแพวกับไข่ ที่ใช้ไก่ถึง 2 แบบคือ ไก่กระทง ที่จะให้รสชาติหวานนุ่ม เคี้ยวอร่อย กับ ไก่บ้าน ที่จะให้ความหนึบเหนียว กินคู่น้ำซุปรสเค็ม เปรี้ยว และหวานจากหอมแดง พร้อมกลิ่นหอมจากผักแพวและพริกขี้หนูทอด จะทำให้เมนูนี้อร่อยสุด ๆ

ส่วนผสม

• ไก่บ้าน
• ไก่กระทง (ไก่ที่อายุน้อยกว่า 45 วัน)
• ผักแพว
• ไข่ไก่
• หอมแดง
• รากผักชี
• ตะไคร้
• ข่า
• พริกขี้หนูทอด
• น้ำปลา
• มะนาว
• น้ำเปล่า

วิธีทำ

1. นำตะไคร้ ข่า ออกมา หั่นส่วนรากทิ้งไป แล้วหั่นออกมาเป็นแว่น ๆ
2. เตรียมหม้อใส่น้ำ เปิดไฟกลาง แล้วนำรากผักชี หอมแดง ตะไคร้ (ทั้งต้น) มาใส่ครก ตำให้แหลก เสร็จแล้วใส่ลงในหม้อ
3. เด็ดใบผักแพวออกมา ล้างน้ำ 1 รอบ แล้วแช่น้ำทิ้งไว้
4. หั่นไก่กระทงออกเป็นชิ้น ๆ ส่วนไก่บ้าน ให้หั่นเอาเฉพาะส่วนขามา เสร็จแล้วใส่ลงหม้อ ต้มจนกว่าเนื้อไก่ทั้งหมดจะสุก
5. ใส่ตะไคร้และข่าที่หั่นไว้ลงไป แล้วนำพริกทอดใส่ครก ตำให้พอแหลกแล้วใส่ลงในหม้อต้ม
6. ปรุงรสด้วยน้ำปลา 3 ช้อนโต๊ะ บีบน้ำมะนาวลงไป 2 ลูก
7. หั่นใบผักแพวออกแบบหยาบ ๆ ใส่ลงในหม้อ ต้มจนเดือด เมื่อเดือดแล้วให้ปิดไฟ ตักใส่ชาม
8. ตักน้ำแกงที่ต้มไว้ มาใส่ในกระทะอีก 1 ใบ เปิดไฟอ่อน แล้วตอกไข่ลงไป 2 ใบ ต้มให้พอสุก เสร็จแล้ว ตักใส่ชามรวมกัน เป็นอันเสร็จ

ดูวิธีการทำ ไก่ต้มผักแพวกับไข่ เพิ่มเติมคลิก

ต้มซั่วไก่บ้าน

ต้มซั่วไก่บ้าน ถือเป็นเมนูแบบชาวบ้านอีสานขนานแท้ ลักษณะคล้าย ๆ ต้มยำ แต่ว่าใส่น้ำปลาร้า และ เครื่องเทศต่าง ๆ โดยที่มีไก่ฉีกเป็นวัตถุดิบหลัก รสชาติอร่อย แซ่บนัวสุด ๆ ในเมนูนี้ยังใส่ ผักแพว เพื่อเพิ่มกลิ่นหอม และรับประทานเป็นสมุนไพร ควบคู่กันด้วย

ส่วนผสม

• อกไก่
• ตะไคร้
• ข่า
• หอมแดง
• พริกทอด
• ต้นหอม
• ผักชี
• น้ำปลาร้า 1 ทัพพี
• น้ำมะขามเปียก 1 ทัพพี
• น้ำปลา 1 ทัพพี
• ผงชูรส 1/3 ทัพพี
• พริกป่น 1/3 ทัพพี
• ข้าวคั่ว 1/3 ทัพพี
• พริกทอด

วิธีทำ

1. หั่นตะไคร้ ข่า เป็นแว่น ๆ ตามแนวเฉียง เสร็จแล้วตามด้วยต้นหอม และผักชี โดยผักชี ให้หั่นส่วนรากออก แล้วเด็ดแต่ใบแยกไว้
2. เด็ดใบผักแพว ล้างทำความสะอาดให้เรียบร้อย
3. เตรียมหม้อต้ม แล้วใส่น้ำ 500 มิลลิลิตร ลงในหม้อ เปิดไฟกลาง จากนั้น ให้ใส่เกลือลงไป 1 ช้อน
4. ใส่ตะไคร้และข่าลงไป
5. ใส่อกไก่ลงไป ปิดฝา ต้มจนกว่าเนื้อไก่จะสุก เมื่อเนื้อไก่สุก ให้ตักขึ้นมาพักไว้ให้เย็น เสร็จแล้วใช้มือฉีก ให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ
6. ทำน้ำซุปต่อ ให้ใส่ตะไคร้ ข่า ลงไปใหม่ ตามด้วยใบมะกรูด หอมแดง แล้วใส่เนื้อไก่ที่ฉีกไว้ลงไป
7. ใส่น้ำปลาร้า 1 ทัพพี น้ำมะขามเปียก 1 ทัพพี น้ำปลา 1 ทัพพี ผงชูรส 1/3 ทัพพี พริกป่น 1/3 ทัพพี ข้าวคั่ว 1/3 ทัพพี พริกทอดโขลกหยาบ ๆ เสร็จแล้วคนให้เข้ากัน
8. ใส่ต้นหอม ผักชี ผักแพว ปิดท้ายเป็นอันเสร็จ

ดูวิธีการทำ ต้มซั่วไก่บ้าน เพิ่มเติมคลิก

ลาบหมูใส่ผักแพว

ปกติแล้ว ลาบหมู อาจจะใส่แค่ต้นหอม ผักชี แต่ว่าจริง ๆ แล้ว คนอีสานบางส่วน นิยมใส่ผักแพวลงไปในลาบหมูด้วย เพื่อเพิ่มกลิ่นหอม และ ความอร่อย ซึ่งวิธีการทำก็ไม่ได้ยาก เพียงแค่ใส่ผักแพวลงไปพร้อมกับต้นหอมและผักชี ก็เป็นอันเสร็จ

ส่วนผสม

• หมูบด
• ผักแพว
• ต้นหอม
• ผักชี
• กระเทียม
• ใบมะกรูด
• มะนาว 1 ลูก
• น้ำปลา ครึ่งทัพพี
• ซอสปรุงรส ครึ่งทัพพี
• ข้าวคั่ว 1 ทัพพี
• พริกป่น

วิธีทำ

1. หั่นกระเทียม ใบมะกรูด ต้นหอม ผักชี ผักชีฝรั่ง
2. เด็ดใบผักแพวออก แล้วมาสับให้พอหยาบ
3. ตั้งหม้อ เปิดไฟกลาง ใส่กระเทียมและเนื้อหมูบดลงไป แล้วผัด
4. ใส่น้ำปลาครึ่งทัพพี ซอสปรุงรสครึ่งทัพพี จากนั้น ผัดและรวนเนื้อหมูจนกว่าจะสุก แล้วใส่ใบมะกรูดหั่นฝอยลงไป
5. ปิดไฟ แล้วนำเนื้อหมูมาปรุงรส ใส่พริกป่น (ตามชอบ) ข้าวคั่ว 1 ทัพพี บีบน้ำมะนาว 1 ลูก และใส่ผงชูรสนิดหน่อย
6. ใส่ต้นหอม ผักชี ผักชีฝรั่ง และผักแพวลงไป คลุกเคล้าให้เข้ากันเป็นอันเสร็จ

ดูวิธีการทำ ลาบหมูใส่ผักแพว เพิ่มเติมคลิก

บทความที่น่าสนใจ

• รู้จัก ผักกวางตุ้ง พืชผักสมุนไพร ที่สรรพคุณเพียบ
• เมนู ผักเหลียง อร่อย ทานง่าย แถมประโยชน์มากมาย