การตอนกิ่ง มีข้อดี-ข้อเสีย ขั้นตอนการทำอย่างไร?

วิธีตอนกิ่ง เป็นวิธีขยายพันธุ์ ที่ใช้กับพืชได้หลายชนิด นิยมทำบาดแผลด้วยการควั่นกิ่งจะออกรากได้ง่ายที่สุด นิยมทำในฤดูฝน เพราะไม่ต้องคอยรดน้ำ โดยเลือกตอนกิ่งแก่ที่เจริญในปีที่แล้ว หรือในปีเดียวกันก็ได้ แต่ต้องเป็นกิ่งที่แข็งแรง ไม่อ่อน หรือแก่เกินไป เลือกกิ่งที่เจริญตั้งขึ้นจะออกรากดีกว่ากิ่งที่ทอดเอียงในแนวระนาบ หรือกิ่งที่ห้อยลง แล้วทำแผลบนกิ่งให้ชิดใต้ข้อ

บทความนี้ SGE จะพาไปรู้จักกับ การตอนกิ่ง ว่าคืออะไร? มีข้อดี-ข้อเสียอย่างไร?

การตอนกิ่ง คืออะไร?

การตอนกิ่ง คือ การทำให้กิ่ง หรือต้นพืชเกิดราก ในขณะที่กิ่งนั้นยังติดอยู่กับต้นแม่ เมื่อออกรากแล้ว จึงตัดออกได้เป็นต้นใหม่ เมื่อกิ่งออกรากจำนวนมาก และแข็งแรงดีแล้ว จึงตัดออกจากต้นเดิม และนำไปปลูกเพื่อเป็นพืชต้นใหม่ อาจเกิดขึ้นทั้งทางธรรมชาติ หรือมนุษย์ด้วยการทำให้กิ่งสัมผัสกับดิน หรือการนำวัสดุชื้นไปหุ้มกิ่ง ขณะที่มีการเกิดรากในกิ่งตอนพืช จะยังได้รับแร่ธาตุอาหาร และน้ำอย่างต่อเนื่อง ทำให้กิ่ง และใบมีความสามารถในการสังเคราะห์แสงได้ตามปกติ จึงเป็นวิธีการที่ทำได้ง่าย แต่อาจใช้เวลานานกว่าวิธีการขยายพันธุ์แบบอื่น ๆ เป็นวิธีที่นิยมใช้กับพืชที่ใช้เวลาในการออกรากนาน ทำให้กิ่งได้รับน้ำ และแร่ธาตุอาหาร ก่อนการเกิดจุดกำเนิดราก

วิธีตอนกิ่ง มีขั้นตอนอย่างไร?

วิธีตอนกิ่ง เป็นวิธีขยายพันธุ์ ที่ใช้กับพืชได้หลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นฝรั่ง มะเฟือง มะนาว เลมอน ส้ม ลิ้นจี่ มะเดื่อฝรั่ง ทับทิม ชมพู่ มะม่วง นิยมทำบาดแผลด้วยการควั่นกิ่งจะออกรากได้ง่ายที่สุด นิยมทำในฤดูฝน เพราะไม่ต้องคอยรดน้ำ โดยเลือกตอนกิ่งแก่ที่เจริญในปีที่แล้วหรือในปีเดียวกันก็ได้ แต่ต้องเป็นกิ่งที่แข็งแรง ไม่อ่อน หรือแก่เกินไป เลือกกิ่งที่เจริญตั้งขึ้น จะออกรากดีกว่ากิ่งที่ทอดเอียงในแนวระนาบ หรือกิ่งที่ห้อยลง แล้วทำแผลบนกิ่งให้ชิดใต้ข้อ

ควั่นเปลือก

เริ่มจากควั่นแผลบน ใช้มีดควั่นเปลือกตำแหน่งชิดใต้ข้อให้รอบกิ่ง โดยกดคมมีดเบา ๆ ให้ลึกเพียงสัมผัสเนื้อไม้ จากนั้นควั่นแผลล่าง ให้ห่างจากแผลบนลงมาประมาณเท่าเส้นรอบวงของกิ่งหรือ 1.5-2.5 เซนติเมตร กรีดเปลือกในแนวตั้งระหว่างแผลบนและล่าง แล้วลอกเปลือกออก ใช้มีดขูดกิ่งบริเวณรอยควั่น โดยวางคมมีด หรือสันมีดให้ต่ำกว่ารอยควั่นบนเล็กน้อย และขูดลงมาข้างล่างทางเดียว เพื่อไม่ให้รอยควั่นด้านบนช้ำ เพราะเป็นตำแหน่งออกราก ถ้ารอยควั่นด้านบนช้ำ จะไม่ออกราก การขูดต้องทำอย่างเบามือให้รอบกิ่งจนหมดความรู้สึกลื่นเมื่อสัมผัส

อุปกรณ์ที่ต้องใช้

• มีดตอนกิ่ง เป็นมีดที่มีด้านคมโค้งหรือตรง ใช้เพื่อการควั่นกิ่ง ปัจจุบันมีการดัดแปลงคีมสำหรับควั่นกิ่ง ซึ่งสะดวกในการใช้งานมากขึ้น
• ตุ้มตอน ทำจากขุยมะพร้าว ที่ผ่านการแช่น้ำแล้ว 1 คืน บีบให้พอชื้นแล้วบรรจุในถุงพลาสติกขนาด 3-5 นิ้วหรือใหญ่กว่านั้น ขึ้นอยู่กับขนาดกิ่งที่ต้องการตอน
• กาบมะพร้าว อาจใช้แทนตุ้มตอน แต่ต้องแช่น้ำจนนุ่ม ทุบแผ่เป็นแผ่น ตัดกว้าง 5-10 เซนติเมตร แช่น้ำไว้จนกว่าจะนำมาใช้งาน
• แผ่นพลาสติกใส ขนาดเท่ากาบมะพร้าว หรือใช้ถุงพลาสติกแทน
• เชือกพลาสติก สำหรับมัดแผ่นพลาสติกกับกาบมะพร้าวให้ติดกับกิ่งตอน
• ลวดตะกั่ว สำหรับวางขวางบนบาดแผล

(ภาพจาก : บ้านและสวน)

ขั้นตอนการตอนกิ่ง

• ขั้นตอนที่ 1 เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อน ที่มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 5-10 มิลลิเมตร หรือมากกว่า ขนาดเท่าดินสอ ยาวประมาณ 50 เซนติเมตร ทำแผลบนกิ่งให้อยู่ชิดใต้ข้อ และแซะเปลือกออก แล้วทาฮอร์โมนเร่งราก ที่รอยควั่นด้านบน
• ขั้นตอนที่ 2 ใช้มีดผ่าตุ้มตอนให้แบะออกแล้วหุ้มบนบาดแผลของกิ่งตอน ให้ปลายตุ้มตอนอยู่ด้านล่าง มัดเชือกให้แน่นไม่โยกคลอน และติดแน่นกับกิ่ง
• ขั้นตอนที่ 3 ประมาณ 2-3 สัปดาห์ จะเริ่มแตกรากใหม่ ถ้าตุ้มตอนแห้ง ควรให้น้ำเพิ่มจนขุยมะพร้าวชื้นแต่ไม่แฉะ
• ขั้นตอนที่ 4 เมื่อรากเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล จึงตัดแยกกิ่งตอนจากต้นแม่ แกะถุงพลาสติกตุ้มตอนออก แล้วชำในถุง หรือกระถางให้ต้นสมบูรณ์ก่อนนำไปปลูกต่อ