ดีปลี สมุนไพรไทย ประโยชน์น่าทึ่งที่ไม่ค่อยมีใครรู้

ดีปลี พืชสมุนไพรที่หลายคนอาจจะไม่เคยรู้จักกันเท่าไร มีสรรพคุณมากมาย ในบทความนี้ SGE จะพาทุกคนไปรู้จักกับ “ดีปลี” ให้มากขึ้นกัน

รู้จักกับ ดีปลี คืออะไร?

สมุนไพรดีปลี (Indian long pepper) สมุนไพรเก่าแก่ที่มีความสำคัญชนิดหนึ่ง มีหลักฐานการจดบันทึกมานานกว่า 4,000 ปี มีแหล่งผลิตใหญ่อยู่ที่ประเทศอินโดนีเซีย และมาเลเซีย สำหรับในประเทศไทยบ้านเราทางภาคใต้ และภาคเหนือ นิยมใช้ผลดีปลีมาเป็นเครื่องเทศแทนพริก และพริกไทย โดยทั้งดีปลี และพริกไทยต่างก็มีสรรพคุณช่วยบำรุงธาตุไฟในการย่อยอาหารเหมือน ๆ กัน แต่ดีปลีจะดีกว่าในเรื่องของลมเบ่งของมดลูก หรือลมที่ค้างในลำไส้ รวมไปถึงอาการกำเริบของเสมหะและลมปอด ส่วนพริกไทยนั้น จะดีกับลมที่ขับปัสสาวะ

ลักษณะของดีปลี

• ต้นดีปลี

มีถิ่นกำเนิดที่เกาะโมลัคคาส (Moluccas) ในมหาสมุทรอินเดีย แต่ได้มีการนำมาปลูก และแพร่กระจายในประเทศไทย และประเทศอินโดนีเซีย โดยจัดเป็นไม้เถา มีรากฝอยออกบริเวณข้อ เพื่อใช้ยึดเกาะและเลื้อยพัน เถาค่อนข้างเหนียวและแข็ง มีข้อนูน แตกกิ่งก้านสาขามาก เจริญเติบโตได้ดีในที่ชุ่มชื้น มีแสงแดดรำไร

• ใบดีปลี

มีใบเป็นใบเดี่ยว ลักษณะเป็นรูปไข่แกมขอบขนาน ใบมีสีเขียวเข้มเป็นมัน ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบกว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7-10 เซนติเมตร มีเส้นใบออกจากโคนประมาณ 3-5 เส้น ส่วนก้านใบยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร

• ดอกดีปลี หรือ ผลดีปลี

ผลสดมีสีเขียว เมื่อสุกแล้ว จะเปลี่ยนเป็นสีแดง ลักษณะของผลอัดกันแน่นเป็นช่อรูปทรงกระบอก โคนใหญ่กว่าปลายไม่มาก ปลายเล็กมน ผลมีความยาวประมาณ 2.5-7.5 เซนติเมตร และมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-8 เซนติเมตร ผิวของผลค่อนข้างหยาบ และมีเกสรตัวเมียติดอยู่ ผลย่อยมีเมล็ดเดียว โดยเมล็ดมีขนาดเล็กมาก ลักษณะกลมและแข็ง ผงของผลมีสีน้ำตาล มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว มีรสเผ็ดร้อน ขมปร่า นิยมเก็บผลมาใช้เมื่อผลเริ่มเป็นสีน้ำตาล แล้วนำมาตากแดดให้แห้ง

ประโยชน์ของดีปลี เป็นอย่างไร?

1. ผลอ่อนดีปลี สามารถใช้รับประทานเป็นผักสดได้
2. ผลแก่ สามารถนำมาใช้ตำน้ำพริกแทนพริกได้ หรือในบางท้องถิ่น ก็นำมาใช้แต่งใส่ในผักดองเช่นเดียวกับพริก
3. ยอดอ่อนดีปลี สามารถนำมาใช้ใส่ในข้าวยำได้
4. ผลดีปลีแห้ง มีรสเผ็ดร้อน ขม สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องในการประกอบอาหาร ด้วยการนำผลสุกดีปลี มาตากแห้งแล้วใช้ปรุงรสแกงคั่ว หรือแกงเผ็ด เพื่อใช้ดับกลิ่นคาวของเนื้อสัตว์ได้ดี และยังช่วยปรุงรสปรุงกลิ่นให้อาหารน่ารับประทาน นอกจากนี้ ยังสามารถนำไปใช้แต่งกลิ่นผักดองได้อีกด้วย
5. เครื่องเทศดีปลี สามารถช่วยดับกลิ่นคาวของเนื้อสัตว์ได้เป็นอย่างดี
6. ช่วยถนอมอาหารไม่ให้เกิดการบูดเน่าได้
7. นอกจากจะปลูกไว้เป็นเครื่องเทศ และเป็นยาสมุนไพรแล้ว ยังปลูกไว้เป็นไม้ประดับ เพื่อชมใบสีเขียวสดดูชุ่มชื่น หรือปลูกเพื่อดูผลที่เป็นสีเหลืองจวนสุกก็ได้เช่นกัน
8. ผลดีปลี มีน้ำมันหอมระเหย ที่มีฤทธิ์สามารถฆ่าแมลงด้วงงวง และด้วงถั่วได้ และอาจนำมาสกัดเป็นสารกำจัดแมลงสูตรธรรมชาติได้
9. ดีปลีใช้ปลูกในเชิงการค้า เพื่อใช้อุตสาหกรรมการผลิตยาแผนโบราณ หรือยาสมุนไพร โดยมีทั้งการปลูกเป็นพืชหลักและพืชเสริม โดยแหล่งผลิตที่สำคัญในบ้านเรา ได้แก่ ตำบลบ้านใหม่ ตำบลพังตรุ อำเภอท่าม่วง อำเภอท่ามะกา อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี ส่วนแหล่งผลิตอื่น ๆ ก็ได้แก่ จังหวัดนครปฐม จันทบุรี และนครศรีธรรมราช

สรรพคุณของดีปลี เป็นอย่างไร?

ดีปลี เป็นสมุนไพรรสเผ็ดร้อน ซึ่งเป็นสมุนไพรที่มีความเก่าแก่ และมีใช้กันมากว่า 4,000 ปี สามารถที่จะใช้ประโยชน์ได้ในหลากหลายรูปแบบ ซึ่งประโยชน์ของดีปลีก็มีด้วยกัน ดังนี้

1. ลดน้ำตาลในเลือด โรคเบาหวาน เป็นอีกหนึ่งโรคที่มีจำนวนผู้ป่วยเป็นกันมากมาย ซึ่งดีปลี เป็นสมุนไพรอีกหนึ่งชนิดที่มีสรรพคุณช่วยลดระดับน้ำตาลภายในเลือดให้กับผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานได้ ที่สำคัญ ดีปลียังเป็นสมุนไพรที่สามารถช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่จะเกิดขึ้นกับโรคเบาหวานได้อีกด้วย
2. กำจัดสารพิษ โรคตับเป็นอีกหนึ่งโรค ที่สามารถเกิดขึ้นได้กับผู้คนในยุคปัจจุบัน เพราะคนส่วนใหญ่มักรับประทานแต่อาหารแปรรูป ซึ่งอาจทำให้อวัยวะภายในต้องทำงานหนัก จนส่งผลอันตรายต่ออวัยวะภายในต่าง ๆ โดยเฉพาะตับ ที่อาจจะได้รับสารเคมีที่มาจากการผลิตอาหารแปรรูปมากกว่าส่วนอื่น ๆ แต่การทานรับประทานดีปลี ก็ช่วยในการกำจัดสารพิษตกค้างภายในร่างกายที่เป็นอันตรายต่อการทำงานของตับ และช่วยไม่ให้ตับทำงานหนักจนเกินไป
3. ลดไขมัน ดีปลีเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยสำหรับคนที่มีน้ำหนักตัวเยอะ หรือคนที่มีปัญหารูปร่างอ้วน ซึ่งคนอ้วน มักจะมีไขมันสะสมในร่างกายปริมาณมาก แถมยังเป็นสาเหตุของการเกิดโรคต่าง ๆ ได้ง่ายอีกด้วย แต่ดีปลี ถือเป็นตัวช่วยสำคัญในการช่วยลดไขมันภายในร่างกาย และลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคแทรกซ้อนอย่างเช่น ไขมันอุดตันในเส้นเลือด และไขมันพอกตับได้ดีนั่นเอง
4. แก้อาการไอ โดยการใช้ดีปลีมาทำเป็นเครื่องเทศ หรือจะเอาไปทอด แต่ห้ามใช้น้ำมัน ให้เลือกใช้เนยแทน หลังจากนั้น จึงนำมารับประทาน ก็สามารถจะช่วยบรรเทาอาการไอได้
5. ช่วยย่อยอาหาร ภายในดีปลี มีสารสำคัญบางชนิด ซึ่งจะช่วยทำให้กระเพาะอาหารผ่อนคลาย ไม่หดเกร็งตัวมากเกินไป ทำให้สามารถย่อยอาหารได้ตามปกติ แนะนำว่าหากเป็นโรคอาหารไม่ย่อย ก็ควรที่จะใช้ดีปลีผง ผสมกับข้าวหรือบางคนอาจจะโรยเอาไว้บนข้าว แล้วรับประทาน ก็จะช่วยแก้อาการดังกล่าวได้ผล
6. รักษาอาการปวดฟัน สำหรับการรักษาอาการปวดฟัน สามารถที่จะใช้ดีปลีผสมน้ำ แล้วนำมากลั้วปาก เพื่อการรักษาและกำจัดแบคทีเรียที่มีอยู่ภายในช่องปากแทนการบ้วนด้วยน้ำเกลือ และอีกวิธีการ คือ นำดีปลีมาพอกไว้ที่บริเวณที่ปวด ไม่เกิน 1 ชั่วโมง อาการก็จะดีขึ้นได้ โดยมีสูตร คือ นำดีปลี เกลือ และน้ำเปล่า ผสมกันในสัดส่วนที่ไม่เหลว หรือข้นจนเกินไป หลังจากนั้น นำมาพอกบริเวณที่ปวดฟัน ทิ้งไว้ 1 ชั่วโมง ก็จะทำให้อาการปวดฟันทุเลาลง
7. รักษาอาการริดสีดวงทวาร ใช้ดอกดีปลี 10 ดอก พร้อมเมล็ดงาดำ 20 กรัม โดยนำมาบดผสมกับนม ดื่มวันละ 1 แก้วเวลาใดก็ได้ เป็นระยะเวลา 15 วัน ก็จะช่วยรักษาอาการริดสีดวงทวารให้ดีขึ้นได้
8. รักษาอาการเจ็บคอ ใช้ดอกดีปลี 3 ดอก ผิวมะนาวขูด 1 ลูก หัวกระเทียม 3 กลีบ และพริกไทย 3 เม็ด นำทั้งหมดมาตำรวมกันให้ละเอียด เมื่อเสร็จแล้วให้ผสมกับน้ำมะนาว แต่ไม่ต้องทำให้เหลวขอแค่ข้น ๆ แล้วนำมาปั้นเป็นก้อน เล็กเท่ายาลูกกลอน วิธีการใช้ คือ ให้นำมาอม โดยจะต้องอมบ่อย ๆ เพื่อทำให้ชุ่มคอ ก็จะช่วยบรรเทาอาการเจ็บคอลงได้

ดีปลีทำเมนูอะไรได้บ้าง?

รู้ไหมว่า ดีปลีนั้น สามารถนำมาประกอบเมนูอาหารทานได้หลากหลายเช่นกัน นอกจากจะได้รับคุณค่าทางโภชนาการสูงแล้ว ยังได้สรรพคุณทางยาจากดีปลีไปเต็ม ๆ อีกด้วย โดยเมนูจากดีปลี มีดังนี้

1) หน่อไม้ฝรั่งอบพร้อมดีปลี

เริ่มจากการเปิดเตาอบหรือเตาย่างวอร์มไว้ โดยต้องให้ถาดใส่หน่อไม้ฝรั่งอยู่ห่างจากบริเวณที่ปล่อยความร้อน 4-6 นิ้ว หลังจากนั้นนำหน่อไม้ฝรั่งล้างน้ำ แล้วนำมาคลุกน้ำมันและคลุกเกลือ วางลงในแผ่นรองอบ และนำไปอบ 2-3 นาที ระหว่างนั้นนำกระเทียม ดีปลี ผักชี สับหรือโขลกให้เข้ากัน แล้วค่อยนำมาโปะไว้บนหน่อไม้ฝรั่งที่อบเสร็จ และสามารถที่เสิร์ฟได้เลย

2) พริกลาบ

หรือที่รู้จักกันดีในชื่อ น้ำพริกดำ ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้เป็นเครื่องสำหรับปรุงลาบ โดยมีวิธีทำ คือ ตั้งเตาถ่านเพื่อย่างพริกแห้ง หลังจากนั้นคั่วเครื่องเทศต่างๆ เช่น โป๊ยกั๊ก กระวาน อบเชย ดีปลี ลูกจันทน์เทศ กระเปราะหอม คั่วจนหอมและพักเอาไว้สักพัก หลังจากนั้นจึงนำมาโขลกให้ละเอียด แล้วจึงใส่พริกย่างลงไปโขลกและใส่เกลือเล็กน้อยแล้วจึงคนให้เข้ากัน

3) เครื่องเทศพะโล้

โดยดีปลีถือเป็นเครื่องเทศสำคัญ ในการนำมาใช้ทำเป็นเครื่องแกง โดยอย่างแรกให้เตรียมเครื่องเทศ คือ อบเชย ดีปลี โป๊ยกั๊ก กระวาน ดอกจันท์ ข่าแห้ง ขิงสด ผงเทียน ผงพริกไทยขาว ผงลูกผักชี เปราะหอม ผงเทียนข้าวเปลือก กานพลู ลูกกระวาน ผงชวงเจียจีน เมื่อครบทั้งหมด ก็นำไปอบให้มีกลิ่นหอม แล้วก็สามารถที่จะนำไปต้ม หรือผัดทำกับข้าวได้ตามปกติ

อ่านบทความ: เคล็ดลับทำ ไข่พะโล้ เมนูแสนอร่อย ทำกินเองได้ไม่ยาก

คำแนะนำในการรับประทานดีปลี

• ไม่ควรบริโภคดีปลีในปริมาณที่มากเกินไป เพราะอาจจะทำให้กระเพาะอักเสบ แสบทวารเวลาขับถ่ายได้
• สำหรับผู้ที่เป็นไข้ ไม่ควรรับประทานดีปลี เพราะจะทำให้เป็นร้อนในด้วย
• สำหรับหญิงตั้งครรภ์ ห้ามรับประทานดีปลีเด็ดขาด เพราะอาจจะทำให้แท้งบุตรได้

เป็นอย่างไรกันบ้างกับดีปลี สมุนไพรที่หลายคนอาจคิดว่าไม่น่าจะมีประโยชน์อะไร แต่แท้จริงแล้ว สรรพคุณของดีปลีนั้นน่าสนใจอย่างมากทีเดียว ที่สำคัญยังสามารถใช้เป็นยาอายุวัฒนะ เพื่อรักษาอาการต่าง ๆ ของร่างกายได้เป็นอย่างดี แถมเห็นผลแปลกตาแบบนี้ยังสามารถนำมาประกอบเป็นเมนูอาหารเพื่อสุขภาพทานได้อย่างไม่น่าเชื่ออีกด้วย 👍🏻

ขอบคุณข้อมูล : เว็บไซต์ hd.co.th, สำนักส่งเสริมและจัดการสินค้าเกษตร