บอระเพ็ด สรรพคุณ มีอะไรบ้าง มีวิธีปลูก และ วิธีกินไม่ให้ขม อย่างไร

บอระเพ็ด สรรพคุณ มีอะไรบ้าง ขมเป็นยา จริงหรือไม่ SGE มีคำตอบ พร้อมบอกวิธีปลูก และ วิธีกินไม่ให้ขม ใครอยากรู้ว่า สมุนไพรไทยชนิดนี้ มีประโยชน์อะไรซ่อนอยู่ และ จะปลูกได้ด้วยวิธีการอะไร ตามมาดูกันเลย

ทำความรู้จัก บอระเพ็ด

บอระเพ็ด เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในป่าดิบแล้งและป่าเบญจพรรณ พบมากในแถบภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ประเทศไทย พม่า ลาว กัมพูชา รวมถึง เอเชียใต้ เช่น อินเดีย และ ศรีลังกา ลักษณะเป็นไม้เลื้อย เนื้อแข็ง ยาวสูงสุดได้ถึง 15 เมตร เมื่อยังอ่อน เปลือกจะมีสีเขียว มีปุ่มขึ้นขรุขระ เมื่อแก่ขึ้น จะมีสีน้ำตาล เปลือกเถามีปุ่มขรุขระขึ้นหนาแน่น เนื้อเถามีสีเทาแกมเหลือง เมื่อกรีดหรือตัดเถาออกมา จะมียางสีเหลืองไหลออกมา มีรสขมจัด ส่วนใบเป็นรูปหัวใจ ส่วนดอกจะออกเป็นช่อ มีขนาดเล็กสีเขียวอมเหลือง แยกเพศผู้ เพศเมียอยู่คนละช่อ ผลของบอระเพ็ด เมื่อสุกจะมีสีเหลืองหรือส้ม

โดยคนไทยในอดีตนิยมนำบอระเพ็ดทุกส่วนมาใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรค เนื่องจากเชื่อกันว่า บอระเพ็ด สรรพคุณ ช่วยดับพิษร้อน สามารถแก้ไข้ได้ทุกชนิด และ ยังช่วยให้เจริญอาหาร แก้อาการท้องร่วง ท้องเสีย ซึ่งไม่ใช่แค่คนไทยเท่านั้น แม้แต่ในอินเดียหรือมาเลเซีย ก็มีการนำบอระเพ็ดมารักษาโรคด้วย โดยชาวโอรังอัซลีในรัฐเปรัก ประเทศมาเลเซีย นิยมใช้กิ่งบอระเพ็ดนำไปต้ม เพื่อใช้รักษาโรคเบาหวาน ในตำรายาของอินเดีย บางครั้งเรียก บอระเพ็ด ว่า โหราอมฤต ภาษาสันสกฤต เรียก อมฤตลดา บันทึกไว้ว่า ใช้บอระเพ็ด เป็นยารักษาโรคต่าง ๆ แช่น แก้ไข้ ดีซ่าน ซิฟิลิส เป็นต้น

บอระเพ็ด สรรพคุณ อะไรบ้าง

1. ช่วยแก้ไข้ได้ทุกชนิด

เนื่องจากมีรสขม ทำให้ บอระเพ็ด สรรพคุณ ช่วยดับพิษร้อนในร่างกาย ช่วยแก้ไข้ได้ทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็น ไข้หวัด ไข้จับสั่น ไข้ทรพิษ ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต สอดคล้องกับตำรายาไทย ชื่อ พิกัดยาแก้ไข้ 5 ชนิด ที่ระบุชื่อของ บอระเพ็ด ไว้ ร่วมกับสมุนไพรอย่าง รากย่านาง รากคนทา รากชิงชี่ และ ขี้เหล็กทั้ง 5 ชนิด ในการแก้ไข้

2. แก้อาการร้อนใน ดับกระหายน้ำ

บอระเพ็ดมีสารสำคัญชื่อ พิโครเรติน (picroretin) ที่นอกจากจะทำให้มีรสขมแล้ว ยังมีฤทธิ์เย็น ช่วยไล่ความร้อนออกจากร่างกาย ทำให้แก้อาการร้อนใน ดับกระหายน้ำ

3. รักษาอาการเบื่ออาหาร

ตำรายาไทย ระบุไว้ชัดเจนว่า หากนำ บอระเพ็ด มาต้มดื่ม จะช่วยให้เจริญอาหาร ช่วยย่อย แก้ท้องร่วง ท้องเสีย บำรุงน้ำดี บำรุงไฟธาตุ แก้โรคกระเพาะอาหาร  นอกจากนี้ ใน “พิกัดตรีญาณรส” ก็ยังกล่าวไว้ว่า เถาบอระเพ็ด สามารถช่วยให้กลับมารู้รสอาหารได้ดี คู่กับสมุนไพรอย่าง ไส้หมาก รากสะเดา จึงช่วยรักษาอาการเบื่ออาหารได้

4. ลดน้ำตาลในเลือด

จากงานวิจัยใหม่ พบว่า เมื่อใช้สารสกัดจากบอระเพ็ดฉีดเข้าไปในหนูทดลอง ที่ได้รับการกระตุ้นให้เป็นโรคเบาหวาน ผลการทดลองพบว่า สามารถช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ดี เช่นเดียวกับ ผลการทดลองในผู้ป่วยโรคเบาหวาน อย่างไรก็ตาม หากใช้รักษาอย่างต่อเนื่อง อาจเพิ่มระดับเอนไซม์ในไตและตับ ทำให้เป็นอันตราย ดังนั้น จึงควรรอการศึกษาเพิ่มเติม และ ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ก่อนที่จะนำไปใช้รักษาโรคโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์

5. ใช้บำรุงไก่ชน

นอกจากรับประทานเพื่อประโยชน์ต่อสุขภาพแล้ว คนไทยยังนิยมนำมาใช้ในวงการไก่ชน โดยการนำบอระเพ็ดมาหั่นเป็นแว่นชิ้นเล็ก ๆ คลุกกับน้ำผึ้ง หรือ นำไปตากแห้ง แล้วบดเป็นผง ผสมผงฟ้าทลายโจร ปนกับหัวอาหาร ให้ไก่ชนกิน จะช่วยบำรุงไก่ชน ให้มีพละกำลังแข็งแรงและใช้เป็นยาระบายให้กับไก่ชนด้วย

วิธีกินบอระเพ็ดให้ดีต่อสุขภาพ

คนไทยนิยมนำ เถาของบอระเพ็ด มากินเพื่อรักษาโรค หรือ ใช้ประโยชน์มากที่สุด โดยหากจะกินให้มีประโยชน์จริง ๆ ควรกินทั้งที่ยังมีรสขม ซึ่งเทคนิคในการเลือกเถาบอระเพ็ด ควรเลือกเถาบอระเพ็ดที่อยู่ในระยะ เถาเพสลาด คือ ไม่อ่อน ไม่แก่ จนเกินไป และ มีรสชาติขมจัด เพราะหากเลือกเถาแก่ ผิวก็จะแตกแห้ง รสเฝื่อน ไม่มีรสขม หรือ ถ้าเลือกเถาที่อ่อนเกินไป ก็จะมีรสไม่ขมมาก

โดยหากทนรสขมไม่ไหวจริง ๆ สามารถลดทอนความขมของเถาบอระเพ็ดได้ โดยการหั่นเถาบอระเพ็ดเป็นท่อนยาว สัก 1 นิ้วจากนั้น ให้กินโดยเคี้ยวไปพร้อมๆ  กับมะเขือพวง 1 – 2 ผล ก็จะช่วยลดรสขมของเถาบอระเพ็ดลงได้

สำหรับวิธีการต้มบอระเพ็ด เพื่อใช้รักษาอาการไข้และเบื่ออาหาร ใช้สูตรเดียวกันคือ  ตัดเอาเถาบอระเพ็ด มาประมาณ  1- 1  ½  ฟุต (2.5 คืบ) ใส่ลงในครก เติมน้ำลงไปเล็กน้อย  แล้วตำเพื่อคั้นเอาน้ำดื่ม  หรือ จะต้มกับน้ำ  3  ส่วน  เคี่ยวให้เหลือ  1  ส่วน  หรือ บดเป็นผง  ทำเป็นลูกกลอนก็ได้ โดยให้รับประทานวันละ  2  ครั้ง  ก่อนอาหาร  เช้า –  เย็น

วิธีปลูกบอระเพ็ด ด้วยตัวเอง

หากใครเห็นว่า บอระเพ็ด ขมแล้วเป็นยา เหมาะสำหรับนำมาทำเป็นสมุนไพร เพื่อใช้รักษาโรคแล้วละก็ สามารถปลูกบอระเพ็ดได้ด้วยตัวเอง เนื่องจากเป็นพืชที่ปลูกง่าย ขึ้นได้ทุกฤดูกาล ทำให้ไม่ควรเสียเงินซื้อโดยไม่จำเป็น ดังนั้น หากใครสนใจปลูกบอระเพ็ด ด้วยตัวเองแล้วละก็ ตามมาดู วิธีปลูกบอระเพ็ด กันได้เลย

ช่วงเวลาที่ควรปลูก : ปลูกได้ทุกฤดูกาล แต่นิยมปลูกมากที่สุดช่วงฤดูฝน ในเดือนพฤษภาคม – กรกฎาคม

การขยายพันธุ์ : การปักชำ

ดินที่ใช้ปลูก : ดินร่วน หรือ ดินร่วนปนทราย ที่ระบายน้ำและอากาศได้ดี

พื้นที่ที่เหมาะกับการปลูก : โคนไม้ใหญ่ กอไผ่ หรือ ริมรั้ว

วิธีปลูกบอระเพ็ด

1. เตรียมถุงเพาะชำ ตัดเถาเป็นท่อน ๆ ยาวประมาณ 7 – 8 นิ้ว ปักลงในถุงเพาะชำ แล้วรดน้ำให้ชุ่มชื้นอยู่เสมอ รอประมาณ 2 – 3 สัปดาห์ บอระเพ็ดจะเริ่มแตกยอดอ่อนออกมาเป็นต้นกล้า
2. เมื่อต้นกล้าบอระเพ็ด อายุ 4 – 6 เดือน เอาลงปลูกในหลุมที่เตรียมไว้กลบดิน และ รดน้ำให้ชุ่มชื้นอยู่เสมอ

วิธีการดูแลรักษา

• การให้ปุ๋ย ให้ครั้งแรก อายุ 4 – 6 เดือน เมื่อย้ายต้นกล้าบอระเพ็ดลงหลุม เมื่ออายุ 6 เดือนขึ้นไป ลดการให้ปุ๋ย เหลือปีละ 1 – 2 ครั้ง
•  การให้น้ำ บอระเพ็ดเป็นพืชทนแล้งได้ดี รดน้ำครั้งแรกที่ปลูกก็เพียงพอแล้ว หรือ ปล่อยตามธรรมชาติก็ได้
• การกำจัดวัชพืช ควรทำพร้อมกับการพรวนดินและใส่ปุ๋ย
• การป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรู บอระเพ็ดไม่มีโรคและแมลงรบกวน จึงไม่ต้องใช้สารเคมีกำจัดโรคและแมลงแต่อย่างใด

การเก็บเกี่ยวและการปฏิบัติหลังเก็บเกี่ยว

• ฤดูกาลการเก็บเกี่ยว บอระเพ็ดเก็บเกี่ยวได้ทุกฤดูกาล อายุประมาณ 1 – 2 ปีขึ้นไป
• วิธีการเก็บเกี่ยว เก็บเกี่ยวโดยการดึงเถาของบอระเพ็ด แล้วตัดเป็นท่อน ๆ โดยตัดเอาโคนไว้ เพื่อให้เกิดต้นใหม่ เมื่อได้ท่อนบอระเพ็ดมาแล้ว นำส่งแปรรูปต่อไป
• การแปรรูปหลังการเก็บเกี่ยว นำเถาบอระเพ็ด แล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด และ ฝานเป็นแผ่นบาง ๆ นำมาตากแดดทันที ประมาณ 7 – 10 วัน จนแห้ง และ นำไปอบอีกครั้งจนแห้งสนิท
• การบรรจุและการเก็บรักษา เมื่อได้บอระเพ็ดแห้งมาแล้ว นำบรรจถุงจำหน่ายต่อไป หรือ จะเก็บไว้ในกระสอบโปร่ง ๆ หรือ ถุงปุ๋ยสะอาด และ ควรเก็บไว้ในห้องที่มีอุณหภูมิปกติ

ดั่งโบราณว่าไว้ หวานเป็นลม ขมเป็นยา หากใครสนใจอยากปลูก บอระเพ็ด เพื่อใช้เป็นสมุนไพรในครัวเรือน ลองปลูกตาม วิธีปลูกบอระเพ็ด ที่ SGE นำมาฝากกันได้ นอกจากจะได้สมุนไพรไว้ใช้ในยามเจ็บป่วย ยังสามารถแปรรูป นำเถาบอระเพ็ดไปขายเป็นมัด ๆ เพื่อสร้างรายได้ได้อีกด้วย

สำหรับใครที่อยากได้ กรรไกรตัดกิ่ง ที่มีใบมีดแหลมคม ทนทาน เพื่อช่วยให้เวลาเก็บเกี่ยวเถาบอระเพ็ด สามารถทำได้ง่ายขึ้น แนะนำให้ใช้ กรรไกรตัดกิ่งไฟฟ้า ของ SGE เพราะมีใบมีดที่ทำจากเหล็กอัลลอยด์แท้ ทำให้ตัดแต่งกิ่งได้อย่างคมกริบ แถมแบตเตอรี่ยังใช้งานได้ถึง 2 ชั่วโมง ช่วยให้คุณตัดแต่งกิ่งต้นไม้ได้อย่างง่ายดาย สนใจคลิกดูเพิ่มเติมที่ https://www.sgethai.com/product/electric-pruning-shears/

บทความที่น่าสนใจ

• รู้จักกับ ลูกยอ ประโยชน์เยอะ มีสรรพคุณต้านโรค ที่หลายคนอาจไม่รู้!
• ชะอม ผักคู่ครัว สรรพคุณมากมาย ทำเมนูไหนก็อร่อย
• รู้จัก สะเดา ผักพื้นบ้านต้านโรคมะเร็ง กับสรรพคุณสารพัดประโยชน์
• รู้จัก ต้นกระท่อม สรรพคุณมากมาย พร้อมวิธีปลูกง่ายๆ